Komisyonun Oluşumu ve Göreve Başlama Süreci
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 46. maddesi, ortakların yazılı önergesi üzerine Hesap Tetkik Komisyonu kurulmasını, yönetim ve denetim kurullarının ibrasının ertelenmesini mümkün kılar. Bu önerge genel kurulda kabul edilirse, komisyon oluşturulur ve yönetim organları hakkında nihai karar komisyon raporuna göre alınır.
Komisyon üyeleri seçildikten sonra:
- Kendi aralarında görev dağılımı yapar (Başkan, raportör, sekreter vb.)
- İnceleme yapılacak dönem belirlenir (genellikle önceki mali yıl)
- Tutanaklar düzenlenir, ilk kararlar kayıt altına alınır.
📂 Belge ve Dijital Kayıtların Temini
Yönetim kurulundan talep edilen belgeler şunlardır:
- Muhasebe kayıtları (e-defter, e-fatura vb.)
- Banka hareketleri ve tahsilat belgeleri
- İmzalanan sözleşmeler ve personel kayıtları
- Yönetim kararları ve harcama belgeleri
📌 2025 yılı itibarıyla, e-belgelerin yaygınlaşmasıyla birlikte komisyonlar belgeleri dijital ortamdan daha hızlı ve güvenli şekilde temin edebilir. Denetim sürecinde yapay zekâ destekli analiz sistemleri ve anomali tespit yazılımları da devreye girebilir.
İnceleme Süreci ve Rapor Hazırlığı
Komisyonun görevleri, hem mali hem de yönetsel denetimi kapsar:
- Gelir ve giderlerin denetlenmesi
- Finansal tabloların tutarlılığı ve şeffaflığı
- Yönetim kararlarının kooperatif amaçlarına uygunluğu
- Mali risklerin ve usulsüzlüklerin tespiti
- İç kontrol sistemlerinin değerlendirilmesi
🧠 2025’te büyük veri işleme ve yapay zekâ sistemleri sayesinde çok sayıda işlem satırı kısa sürede analiz edilebilir.
Komisyon Raporunun Genel Kurula Sunulması Süreci
🔹 Hukuki Dayanaklar
- Kooperatifler Kanunu md. 46/3: Komisyonun oluşturulması ve ibranın ertelenmesi halinde, ibra kararı ve bilanço görüşmeleri ileri bir tarihte yapılmalıdır.
- Kooperatifler Kanunu md. 43: Yeni genel kurul toplantısı en az 1 ay sonra, yönetim kurulunun çağrısı ile yapılmalıdır.
- TTK md. 368 ve 377: Çağrı süresi ve kapsamı net tanımlanmıştır.
🔹 Çağrı ve Gündem
- Rapor hazırlandıktan sonra, yönetim kurulu en az bir ay sonrası için yeni genel kurulu toplar.
- Çağrı yazısında açıkça “Hesap Tetkik Komisyonu Raporu”, “İbra Kararları” gibi gündem maddeleri yer almalıdır.
- Aksi halde yapılan toplantı geçersizdir.
⚠️ Yargıtay Kararı ile Uygulamalı Örnek
📝 Olay:
Davalı kooperatifin 27.06.1998 tarihli olağan genel kurul toplantısında ortaklar önerge vererek Hesap Tetkik Komisyonu kurulmasını ve ibranın ertelenmesini istemiştir. Komisyon kurulmuş; ancak divan heyeti, raporun hazırlanması için 1 hafta süre vererek yeni toplantıyı 4.07.1998 tarihine ertelemiştir. Yeni toplantı, yönetim kurulu çağrısı olmadan yapılmıştır.
❌ Yargıtay 23. Hukuk Dairesi’nin Açık Görüşü:
“Divan başkanının genel kurulun yeni tarihini belirleme yetkisi yoktur. 4.7.1998 tarihli toplantı yok hükmündedir. Usulüne uygun çağrı yapılmaksızın toplanan genel kurullar **fiili nitelikte olup hukuki sonuç doğurmaz.”
(Bkz. Poroy / Tekinalp / Çamoğlu, Ortaklıklar ve Kooperatifler Hukuku, s.364)
⚖️ Kararın Dayandığı Kanunlar
📌 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu
- Madde 46/3 – İbra, bilanço ve yönetimle ilgili konuların görüşülmesinin ertelenmesini düzenler.
- Madde 43 – Genel kurul toplantılarının en az bir ay sonraya bırakılmasını ve yetkili organ (yönetim kurulu) tarafından çağrılmasını zorunlu kılar.
📌 Türk Ticaret Kanunu (TTK)
- Madde 368 – Genel kurul çağrısının nasıl yapılması gerektiğini belirtir.
- Madde 377 – Ortakların istemiyle gündem dışı bazı hususların ertelenmesine olanak tanır ancak çağrı yetkisi yönetim kurulundadır.
🛑 Uygulamadaki Sonuç:
- Divan tarafından ertelenen ve yönetim kurulu çağrısı olmadan yapılan genel kurul toplantıları hukuken geçersiz sayılır.
- Alınan ibra veya görevden alma kararları iptale açıktır.
- Şekil şartlarına aykırılık, yönetim kurulu aleyhine dava açılmasına neden olabilir.
Sonuç ve Tavsiyeler
📌 2025 yılı itibarıyla, teknolojik kolaylıklar artsa da, hukuki şekil şartları hâlâ bağlayıcıdır.
Özet:
✔️ Komisyon raporu, doğrudan okunamaz; yeni genel kurul toplantısı yapılmalıdır.
✔️ Bu toplantı en az 1 ay sonrası için ve yönetim kurulunun çağrısıyla olmalıdır.
✔️ Divan heyeti, çağrı süreci ve toplantı tarihi belirleyemez.
✔️ Yargıtay kararları bu konuda çok net ve yerleşiktir: Usulüne aykırı toplantılar yok hükmündedir.
📎 vergimerkezi.com.tr – İstanbul Mali Müşavir ve Vergi Danışmanlığı
📎 umutakpinar.com – Uzman Destek ve Mali Strateji
Bize sorun 0212 230 0304
Kaynaklarımız
- Kooperatifler Kanunu: md. 43, md. 46
- Türk Ticaret Kanunu: md. 368, md. 377
- Yargıtay 23. Hukuk Dairesi Kararı (1998/801 E.)
- Poroy / Tekinalp / Çamoğlu, Ortaklıklar ve Kooperatifler Hukuku, 1995
- Mevzuat.gov.tr | karararama.danistay.gov.tr
