Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı) tarafından yayımlanan bu tebliğ, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nda 7061 sayılı Kanun ile yapılan değişikliklerin uygulanmasına ilişkin açıklamaları içermektedir. TeKooperatifler dünyasında en çok merak edilen konulardan biri: Kooperatif, kendi iktisadi işletmesine fatura kesebilir mi? Bu sorunun cevabı, vergi mevzuatı çerçevesinde birçok faktöre bağlıdır. 2025 itibarıyla geçerli yasal düzenlemeler, Maliye Bakanlığı’nın açıklamaları ve uygulama örnekleriyle bu konuyu derinlemesine ele alıyoruz.
Kooperatif Muafiyeti ve Ortak Dışı İşlemler
Ekonomik Ömrünü Tamamlamış Demirbaş Satışı
Kooperatiflerin faaliyetlerine tahsis ettikleri ve ekonomik ömrünü tamamlamış olan demirbaş, makine, teçhizat, taşıt vb. kıymetleri elden çıkarması ortak dışı işlem sayılmaz.
Ortak Dışı İşlemlerin Vergilendirilmesi
- Kurumlar vergisinden muaf kooperatiflerin ortak dışı işlemleri, ayrı bir iktisadi işletme oluşturur.
- Bu işletme, kooperatifin dışında kurumlar vergisine tabi tutulur.
- Bu faaliyetlerden elde edilen kazançlar, kooperatif muafiyetini etkilemez.
- Ortak dışı işlemler için ayrı hesap ve kayıt sistemi kurulmalıdır.
Uygulamalı Örnekler
- 🍊 Narenciye üretim kooperatifinin ortaklardan aldığı ürünü reçel yaparak dışarı satması ortak dışı işlemdir.
- 🌱 Tohum üretim kooperatifinin bir anonim şirkete ortak olması ve kâr payı alması ise muafiyeti bozmaz.
Taşınmaz ve İştirak Hissesi Satışlarında Vergi İstisnası
İstisna Oranı
- 5 Aralık 2017’den itibaren yapılan taşınmaz satışlarında elde edilen kazancın %50’si istisna kapsamındadır.
- Bu tarihten önce yapılmış satışlar için oran %75’tir.
Fon Hesabına Alınması
- Elde edilen kazancın %50’si fon hesabında tutulmalıdır.
Kamulaştırmalar ve Devirler
- Para karşılığı olmayan satış ve kamulaştırmalarda da %50 istisna oranı geçerlidir.
Finansal Kiralama ve Borç Nedeniyle Taşınmaz Devirleri
Kimler Yararlanabilir?
- Kanuni takibe alınmış firmaların taşınmazlarını finansman şirketlerine devretmeleri halinde,
- Borç ödemesine konu olan kısmı KDV ve Kurumlar Vergisi’nden istisnadır.
Risturn İstisnası Güncellemeleri
- Üretim ve kredi kooperatiflerine tanınan risturn istisnası kaldırıldı.
- 1 Ocak 2018 öncesine ait işlemler için mevcut haklar korunur.
- Tüketim kooperatifleri için risturn istisnası hâlen geçerlidir.
Diğer Önemli Vergi Uygulamaları
- Yedek Akçeler: Finansal kiralama şirketlerinin ayırdığı özel karşılıkların tamamı, gider kabul edilir.
- Tek Mükellefiyet: Muaf kooperatifin ortak dışı işlemleri için tek bir iktisadi işletme mükellefiyeti tesis edilir.
- Kâr Payı Dağıtımı: %15 vergi kesintisine tabidir.
- Tarhiyat: Vergi, kooperatif tüzel kişiliği adına yapılır.
- 2018-2020 Geçici Oran: Kurumlar vergisi oranı bu yıllarda %22 olarak uygulanmıştır.
Kooperatif, Kendi İktisadi İşletmesine Fatura Kesebilir mi?
Mevzuat Ne Diyor?
- Kooperatifin iktisadi işletmesi, ayrı bir vergi mükellefidir.
- Kooperatif ile iktisadi işletme ayrı tüzel kişilikler gibi değerlendirilir.
Fatura Düzenlenmesi Gereken Durumlar
- Mal ve hizmet teslimi söz konusuysa, fatura düzenlenmelidir.
- Bu durum; demirbaş, stok, hizmet, kira gibi işlemler için geçerlidir.
Belirsizlik Noktaları
- Bazı işlemler (örneğin demirbaş devri) için açık tebliğ ve özelge bulunmamaktadır.
- Bu nedenle, emsaline uygun bedelle işlem yapılması ve fatura kesilmesi tavsiye edilir.
Profesyonel Yaklaşım Neden Gerekli?
- İlgili işlemler ticari ve mali gerekliliklere uygun olmalıdır.
- İşlemler doğru belgelendirilmeli, vergiye tabi kazanç olarak doğru beyan edilmelidir.
📌 Sonuç ve Tavsiye
Kooperatif ve kendi iktisadi işletmesi arasında gerçekleşen işlemler, iki ayrı tüzel kişilik gibi değerlendirilir. Bu kapsamda:
✅ Ticari nitelikli her teslim ve hizmet için fatura düzenlenmelidir.
✅ İşlemler ayrıntılı belgelendirme ile kayıt altına alınmalıdır.
✅ Gerekiyorsa emsal bedel belirlenmeli ve buna göre beyan yapılmalıdır.
📣 Mali Müşavir Umut AKPINAR ve Vergi Merkezi olarak tüm mali konularda bilgi ihtiyacınız ve süreç yönetimi ile ilgili yanınızdayız. Bizimle iletişime geçin📞0212 230 03 04
📎 vergimerkezi.com.tr – İstanbul Mali Müşavir ve Vergi Danışmanlığı
📎 umutakpinar.com – Uzman Destek ve Mali Strateji
