Bağkur (5510 sayılı Kanun’un 4/b maddesi kapsamında), işçi veya memur statüsünde olmayan ve kendi adına çalışan kişileri kapsayan sosyal güvenlik sigortası türüdür. Bu kapsamda; esnaf, sanatkâr, ticari kazanç veya serbest meslek geliri nedeniyle vergiye tabi olanlar, şirket ortakları (örneğin limited şirket ortakları, anonim şirket yönetim kurulu üyeleri), tarımsal faaliyette bulunan çiftçiler gibi kişiler Bağkur sigortalısı sayılır
Ayrıca, zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmayan veya tam zamanlı çalışmayan kişiler de isteğe bağlı Bağkur (4/b) sigortası ile prim ödeyerek emeklilik ve sağlık haklarını elde edebilirler
Bağkur, 2008 yılında yürürlüğe giren sosyal güvenlik reformuyla SGK çatısı altına alınmış ve 4/1-b olarak anılmaya başlanmıştır.
Prim Ödeme Yükümlülükleri
Bağkur kapsamındaki sigortalılar, primlerini kendileri ödemekle yükümlüdür. İşçi statüsünden farklı olarak, Bağkur’lu için işveren payı veya devletçe doğrudan yatırılan bir prim yoktur – kişi her ay kendi primini bizzat öder. Prim ödemeleri SGK ile anlaşmalı bankalar aracılığıyla aylık olarak yapılır
Primlerin düzenli ödenmesi önemlidir; zira ödenmeyen primler birikir ve gecikme faizi uygulanır. Prim borcu biriken Bağkur’lular, sağlık hizmetlerinden yararlanma haklarını da geçici olarak kaybedebilir. Bu nedenle Bağkur sigortalıları, emeklilik ve sağlık haklarını korumak için primlerini zamanında ödeme sorumluluğunu taşırlar.
Prim Artışlarının Nedenleri
Bağkur prim tutarları yıllar içinde asgari ücrete ve enflasyona paralel olarak artış göstermektedir. Bağkur priminin hesaplandığı prime esas kazanç tutarı, genelde brüt asgari ücrete endekslidir; asgari ücrete yapılan zamlar prim tutarını doğrudan etkiler
muhasebebilenler.com. Özellikle yüksek enflasyon yaşanan dönemlerde, prim tutarları yılda birden fazla kez (6 ayda bir) güncellenerek yükseltilmiştir. Örneğin 2000’li yılların başlarında enflasyon nedeniyle Bağkur primleri yılda iki kez artırılıyordu. 2008’de yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanun ile Bağkur gelir basamakları sistemi kaldırılıp yerine sigortalının beyanına dayalı ve asgari ücrete göre belirlenen prim sistemi getirildi
Bu reform, Bağkur priminin SSK’lı bir çalışanın priminden az olmaması prensibini getirdi. Sonraki yıllarda prim artış hızı büyük ölçüde asgari ücret artışlarına bağlı hale geldi.
Devlet katkısı ve indirimler: 2016 yılında yürürlüğe giren 6745 sayılı Kanun ile Bağkur’lulara prim teşviği sağlandı. Ekim 2016’dan itibaren, primini düzenli ödeyen 4/b sigortalılarının priminin 5 puanlık kısmı Hazine tarafından karşılanmaya başlandı
Bu %5’lik prim indiriminden yararlanan Bağkur’lular için fiilen ödenen tutar biraz azaldı. Öte yandan tarım Bağkur’lularına uzun yıllardır devlet tarafından “prim günü” desteği verilmektedir. Çiftçi Bağkur’lular, primlerini 30 gün yerine 24 gün üzerinden ödeyebilmekte (6 günlük kısım devlet katkısı) ve böylece daha düşük prim ödemektedirler
Tüm bu düzenlemeler prim tutarlarındaki değişikliklere yansımıştır.
Günümüzde Bağkur Primlerinin Hesaplanması
Günümüzde Bağkur (4/b) primleri, sigortalının beyan ettiği aylık kazanç tutarı üzerinden hesaplanır. Prime esas kazanç alt sınırı brüt asgari ücret tutarıdır; kazanç beyanı asgari ücret ile bunun 7.5 katı arasındadır. Bağkur sigortalıları bu beyan edilen tutarın %34.5’i oranında prim öderler
(Bu oran, %20 uzun vadeli sigorta kolları + %12.5 genel sağlık sigortası + %2 kısa vadeli risk primlerinden oluşur.) Düzenli ödeme yapan ve prim borcu bulunmayan sigortalılar için 5 puanlık devlet prim indirimi uygulanmaktadır; bu durumda fiilen ödenen prim brüt kazancın %29.5’ine denk gelir
İsteğe bağlı sigortalılar (4/b kapsamında kendi primini yatıran ve işyeri olmayan kişiler) ise yalnızca %32 oranında prim öderler
Tarım Bağkur’lularının primi, günlük kazanç alt sınırının 24 gün üzerinden hesaplanması sayesinde normale göre daha düşük belirlenir (bu, devletin sağladığı prim günü desteğidir)
Prim hesaplamaları her yıl (ve gerekirse yılda iki kez) brüt asgari ücretteki değişime göre güncellenir.
2000–2025 Yılları Arasında Bağkur Prim Tutarları
Aşağıdaki tabloda 2000 yılından 2025 yılına kadar Bağkur kapsamındaki bir sigortalının aylık asgari (en düşük) prim tutarları ve ilgili yıldaki önemli değişiklikler verilmiştir. 2005 yılına kadar tutarlar milyon TL cinsindendir (2005’te para biriminden 6 sıfır atılıp Yeni Türk Lirası’na geçilmiştir). 2008’den itibaren 5510 sayılı Kanun kapsamında yeni prim sistemi uygulanmıştır. 2016’dan sonra 5 puanlık indirim uygulanmakla birlikte tabloda prim tutarları indirim öncesi brüt tutar olarak sunulmuştur.
| Yıl | En Düşük Aylık Bağkur Primi | Notlar |
|---|---|---|
| 2000 | 12,000,000 ₺ → 20,000,000 ₺ (TL) | Yüksek enflasyon nedeniyle yıl içinde artış yapıldı. 01.08.2000 itibarıyla basamak 1 primi 20 milyon TL oldu. |
| 2001 | 35,000,000 ₺ (TL) | Nisan 2001’de yapılan düzenlemeyle prim tutarı yükseltildi. Ekonomik kriz ve enflasyon nedeniyle primler artmıştır. |
| 2002 | 54,597,215 ₺ (TL) | Enflasyon oranında artış sürdü; 2002 sonunda en düşük prim ~54.6 milyon TL’ye çıktı. |
| 2003 | 76,335,970 ₺ (TL) | Fiyat artışlarıyla prim tutarı yükseldi; 2003 ikinci yarısında 76.3 milyon TL oldu. |
| 2004 | 96,232,500 ₺ (TL) | 2004 sonunda en düşük prim yaklaşık 96.2 milyon TL’ye ulaştı. Basamak geliri ve katsayı artışları primlere yansıdı. |
| 2005 | 105,89 ₺ (YTL) | Para birimi değişimi sonrası prim 100 TL üzeri seviyeye çıktı. (1 Ocak 2005’ten itibaren 1,000,000 TL = 1 YTL). |
| 2006 | ~130 ₺ (YTL) | Sosyal güvenlik reformu öncesi son basamak artışları. Prim oranı %40 olarak uygulanmaya devam etti (20% emeklilik + 20% sağlık) |
| 2007 | 200,42 ₺ (YTL) | 5510 sayılı reform öncesi primler önemli ölçüde arttı. 2007 başında en düşük prim 200,42 TL olmuştur. (Reform planı Bağkur prim yükünü artırıyordu). |
| 2008 | 209,89 ₺ | 5510 sayılı Kanun yürürlüğe girdi (Ekim 2008) – Bağkur primleri asgari ücrete endekslenmeye başladı. 2008’de en düşük prim ~209,89 TL idi. |
| 2009 | 229,77 ₺ | Asgari ücret zammıyla prim tutarı 229,77 TL’ye yükseldi (Artık prim tutarı doğrudan brüt asgari ücretin %34.5’i üzerinden hesaplanmaktadır.) |
| 2010 | 251,50 ₺ | Asgari ücrete paralel artış. En düşük Bağkur primi 2010 yılında 251,5 TL oldu. |
| 2011 | 275,00 ₺ | En düşük prim tutarı 2011 yılında 275 TL’ye çıktı. |
| 2012 | 305,84 ₺ | 2012’de sosyal güvenlik reformunun etkileriyle prim artışı sürdü; en az prim 305,84 TL. |
| 2013 | 337,61 ₺ | Asgari ücret artışına bağlı olarak 2013’te en düşük prim 337,61 TL oldu. |
| 2014 | 369,49 ₺ | 2014’te prim tutarı 369,49 TL’ye yükseldi. |
| 2015 | 414,52 ₺ | 2015’te brüt asgari ücrete yapılan zamlarla prim 414,52 TL oldu. (2015 Temmuz’da asgari ücrete ara zam yapılmıştır.) |
| 2016 | 568,21 ₺ | Asgari ücrete %30 civarı büyük zam yapıldı (2016 başı); en düşük Bağkur primi 568,21 TL’ye çıktı. (%5’lik indirim imkânı başladı ancak tablo brüt tutardır.) |
| 2017 | 613,23 ₺ | En düşük prim 2017’de 613,23 TL (indirimsiz) olarak belirlendi. (Düzenli ödeyenler için %5 indirimle fiilen ~582,57 TL). |
| 2018 | 700,17 ₺ | 2018’de asgari ücrete zam oranı yüksek tutulunca en düşük Bağkur primi ilk kez 700 TL’yi aştıziraatodasi.gen.tr. |
| 2019 | 882,65 ₺ | 2019’da asgari ücrette ciddi artış (%26) yapıldı; prim tutarı ~882,65 TL oldu. |
| 2020 | 1.015 ₺ (yaklaşık) | 2020 yılında brüt asgari ücret 2.943 TL oldu. En düşük Bağkur primi bunun %34.5’i olarak yaklaşık 1.015 TL seviyesinde gerçekleşti. |
| 2021 | 1.234 ₺ (yaklaşık) | 2021’de asgari ücret artışıyla prim tutarı ~1.234 TL’ye yükseldi (brüt 3.577,50 TL asgari ücret üzerinden). |
| 2022 | 1.726 ₺ → 2.232 ₺ | Yüksek enflasyon nedeniyle asgari ücrete Ocak ve Temmuz aylarında zam yapıldı. Ocak 2022’de prim ~1.726 TL, Temmuz 2022’den itibaren ~2.232 TL oldu. |
| 2023 | 3.453 ₺ → 4.628 ₺ | Asgari ücret yıl içinde yine iki kez yükseltildi. 2023 başında prim ~3.453 TL iken Temmuz 2023’te %34 zamla ~4.628 TL’ye çıktı. |
| 2024 | 6.900,86 ₺ | 2024’te brüt asgari ücretin 20.000 TL’yi aşmasıyla en düşük Bağkur primi 6.900,86 TL oldu. (Yıl ortasında bir artış daha olması durumunda prim tutarı tekrar yükselecektir.) |
| 2025 | 8.971,90 ₺ | 2025 başında asgari ücret %30 artırıldı (brüt 26.005,50 TL. En düşük Bağkur primi ~8.971,90 TL (indirimsiz) olarak hesaplanmıştır. Düzenli ödeyenler için %5 indirimli tutar ~7.735 TL’dir. |
Kaynak: Tablodaki veriler SGK mevzuatı ve resmi açıklamalardan derlenmiştir. Eski yıllar için Bağkur basamak gelir tabloları
turmob.org.tr ve yeni dönem için SGK duyuruları esas alınmıştır. Özellikle 2000–2007 arası tutarlar eski Türk Lirası üzerinden gösterilmiş olup 2005’teki para birimi değişimi sonrasında 1 Ocak 2005 itibarıyla tutarlar Yeni TL’ye çevrilmiştir. 2016 sonrası belirtilen tutarlar, 5 puanlık indirim öncesi brüt primlerdir. Bağkur primlerindeki değişimlerin ana nedeni asgari ücrete yapılan zamlar ve yasal düzenlemelerdir; tabloda kalın punto ile belirtilen yıllarda önemli reform ve destek adımları devreye girmiştir. Bu dönemler, prim miktarlarında sıradışı artışlara veya düşüşlere yol açmıştır. Genel olarak Bağkur’lu sigortalılar, prim tutarlarındaki artışlara uyum sağlamakla yükümlüdür ve devlet zaman zaman prim affı veya yapılandırma gibi kolaylıklar sunsa da, uzun vadede düzenli prim ödemek emeklilik hakları için zorunludur.
Online Destek ve Randevu İçin:
Şirketinizin veri avantajlarını öğrenmek ve yeniden yapılandırılmasında uzman görüşü için arayın randevu alın.
📌 vergimerkezi.com.tr – Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik Hizmetleri Ltd. Şti.
📌 umutakpinar.com – Umut AKPINAR | Mali Müşavirlik Hizmetleri
📞 Bizi Arayın: 0212 230 03 04
Bir yanıt yazın